Chronische stress: wat is het en hoe ga je er mee om?

Je hebt steeds vaker het gevoel dat je niet helemaal uitgerust bent. Je bent nog steeds moe na een nacht slapen. Je hebt last van terugkerende vage klachten en je ben sneller prikkelbaar. Herken je dit? Dan kan het zijn dat je last hebt van chronische stressklachten. Chronische stressklachten zijn vervelend en kunnen een grote invloed op je leven hebben. In dit artikel lees je wat chronische stress is, hoe je het herkent en wat je er aan kunt doen.

Wat is chronische stress?

Wanneer je langdurig te maken hebt met stress en daar niet helemaal van herstelt, heb je te maken met chronische stress. Wanneer je last hebt van chronische stress, herstel je nooit helemaal van stress, en blijf je altijd in een lichte staat van paraatheid en alertheid. Dit kost heel veel energie, maakt je vermoeid en kan je futloos of cynisch maken. Ook kunnen er allerlei lichamelijke klachten optreden.

Oorzaak van chronische stress

Chronische stress kan ontstaan wanneer er onvoldoende herstel is van stressreacties. Stress ervaart iedereen, daar is niets mis mee en je ontkomt er simpelweg niet aan. Stress kan ontstaan door allerlei gebeurtenissen, van grote verliezen tot kleine ergernissen. Wanneer het lukt om weer uit te rusten, je gedachten van de stressor (de oorzaak van stress) af te krijgen of iets ontspannends te doen, dan herstel je weer van de stressreactie. Dit is heel belangrijk.

Bij chronische stress is er ofwel een te veel aan stressoren, of te weinig mogelijkheid om te herstellen van stress. In dat geval blijft de stressreactie aanstaan, terwijl de stressor er niet meer is. Als er veel stressoren zijn, deze lang aanblijven of er nooit ruimte is om te herstellen of even bij te komen, kan stress opstapelen en is er een kans op chronische stressklachten.

Wat zijn de symptomen van chronische stress?

Je kunt bij chronische stress onder andere het volgende ervaren:

Slapeloosheid
Gespannen gevoel in je buik
Aangespannen spieren
Hoofdpijn, nekpijn of rugpijn
Minder interesse in hobby’s
Minder zin in sociale contacten
Sneller huilen of boos worden
Meer piekeren
Gevoelens van zinloosheid
Blijven hangen in negatieve gedachten
Moeheid

Dat deze gevoelens en klachten ontstaan heeft te maken met de werking van onder andere het stresshormoon cortisol. Hieronder lees je over de verschillende stresshormonen en de werking er van.

Hoe ontstaat chronische stress?

Bij een stressreactie zijn er twee stoffen die een belangrijke rol spelen: de eerste is adrenaline, de tweede is cortisol. Deze stoffen worden ook wel stresshormonen genoemd. Adrenaline komt als eerste vrij, en heeft als functie om je alert te maken, snel te laten handelen, pijn te stillen en geeft je een gevoel van opwinding. Later komt de stof cortisol vrij, die er voor zorgt dat je langdurig in de stress toestand kunt blijven. Je lichaam kan in een aangepaste stand functioneren, zodat energie bespaard wanneer de stressor aanblijft.

Als de bron van stress verdwijnt, neemt de stress af. Vervolgens herstelt het systeem weer naar de rusttoestand. Als de stressor aanblijft, neemt de eerste adrenaline reactie af maar blijft aanpak van cortisol aan. Wanneer het niet lukt om te herstellen van de stressor door bijvoorbeeld uit te rusten, zal het niveau van cortisol hoog blijven en alle systemen in alertheid blijven.

Stress helpt je in eerste instantie om te overleven, maar wanneer het lang aanblijft put het je lichaam en geest uit. Je lichaam en brein worden dan overspoeld door cortisol en het lukt steeds minder goed om te stressreactie te remmen. Hierdoor wordt je gevoeliger voor nieuwe stressoren en zal er een ‘stapeleffect’ optreden: doordat er steeds kleine beetjes stress bijkomen wordt herstellen steeds moeilijker. Dan spreek je van chronische stress.

Kun je herstellen van chronische stress?

Je kunt herstellen van chronische stress. Afhankelijk van hoe lang je hier al meer rondloopt en hoe heftig je klachten zijn, heb je aan het begin veel rust nodig. Bij chronische stress heb je vaak een langere periode nodig om je belastbaarheid weer op te bouwen en het kan ook gepaard gaan met kleine terugslagen. Vaak is er een aanpassing nodig, door bijvoorbeeld tijdelijk minder te werken, meer (mentale) rust te nemen en wel fysiek in beweging te blijven. Hoe jij het beste herstelt is afhankelijk van welke mate van chronische stress je ervaart. Een stresscoach, huisarts of psycholoog kan je hier bij begeleiden.

Zelf iets doen aan chronische stress

Herken jij zelf symptomen van chronische stress en wil je hier zelf iets aan doen? Het is belangrijk om stressklachten serieus te nemen en op zoek te gaan naar meer momenten om te herstellen. Zorg dat je niet te snel wil herstellen, want als je langdurig stress hebt opgebouwd kan het ook even duren voordat je weer opnieuw ‘gekalibreerd’ bent; je systeem heeft tijd nodig om een nieuwe balans te vinden. Ook zul je soms oude gewoontes moeten aanpassen om je stresslevel permanent naar beneden te krijgen.

Ga voor jezelf na:

Welke symptomen van chronische stress herken je?
Herken jij het verschil tussen een chronische stressreactie en een kortdurende?
Welke actie kun jij ondernemen om vandaag al meer herstelmomenten te creëren?