Ik heb eigenlijk helemaal geen reden om zo gestresst te zijn’, zij laatst een trainee tegen me.
Toen we op een rij zetten wat er dan allemaal wel een rol kon spelen bij zijn toestand, bleken er toch een hoop ‘kleine’ stressoren te zijn. Ontevredenheid over zijn werk, een dreigende rechtszaak i.v.m. een jeugdzorgtraject, een hoog verantwoordelijkheidsgevoel richting de jongeren die hij begeleidt en weinig gevoel van controle op zijn omstandigheden. Zo op een rij waren dit niet echt bepaald kleine stressoren. Dat zag hij zelf ook. Niet gek, dat hij last had van spanning.
Het stresssysteem is een vrij automatisch systeem, wat voorbijgaat aan het bewuste denken. We kunnen wel invloed uitoefenen op die beoordeling van ons diepere brein, maar de eerste beoordeling gaat ‘vanzelf’. Zo nu en dan stress hebben is, zoals je misschien weet, heel nuttig. Maar als het lang duurt en sluimerend is, kan ons ook in de problemen brengen.
Juist stressoren die op het eerste gezicht niet gevaarlijk of bedreigend zijn, kunnen een sluimerende stressreactie oproepen. We staan namelijk bloot aan allerlei stressoren die helemaal geen echt een gevaar opleveren. Ga maar eens na wat jou allemaal stress bezorgt.
Zijn dit echte acute gevaren? In veel gevallen zijn we gestrest vanwege abstracte en sluimerende stressoren. Bijvoorbeeld: een stapel werk die op je ligt te wachten, een vervelende sfeer in een team, het leed van cliënten dat je niet altijd kunt verhelpen, een hoge werkdruk, zorgen over familie of te veel sociale verplichten. Hoe dat komt?
Je brein maakt geen onderscheid tussen een echte tijger en een stapel werk die op je ligt te wachten
Voor de factcheckers onder ons (ik ben er zelf ook een): oké. het ligt wat genuanceerder. Maar feit is wel dat onze oeroude stressreactie in veel verschillende situaties hetzelfde is, en niet altijd op zijn plaats. Een paar gevolgen van deze stressreactie:
- Een gejaagd gevoel
- Zweten
- Gespannen spieren
- Verscherpte en vernauwde waarneming
Supernuttige functies op het moment dat je in een acute stresssituatie terecht komt. Als je dus een tandje bij moet zetten. Minder nuttige functie wanneer je last hebt van langdurige stress of dagelijkse kleine stressoren. Langdurige stress hebben betekent namelijk ook: minder goed van die stress kunnen herstellen. Je probleemoplossend vermogen en creativiteit hebben ernstig te leiden onder langdurige stress.
Op welke stressoren heb jij een onnodige maar sterke stressreactie?