Wanneer je stressklachten in de zorgsector wil voorkomen is het raadzaam om te weten wanneer je bij moet sturen. Maar wat zijn nu de signalen van overbelasting waar je op kunt letten?
Grote kans dat je wel een aantal effecten van langdurige stress bij zorgmedewerkers herkent:
Vermoeidheidsklachten, snel overbelast zijn, meer moeite om keuzes te maken, iemand gaat slechter eten (minder gezondheidsgedrag), gehaast overkomen.
Dit lijstje kun je waarschijnlijk zelf nog een heel stuk aanvullen. Het probleem met dit lijstje is dat dit signalen zijn van een vergevorderd stadium van overbelasting. Precies op het punt dat de klachten zo duidelijk zijn dat verzuim al op de loer ligt. Vaak worden de klachten zelfs nog iets heviger wanneer een medewerker daadwerkelijk naar huis gaat. Er is meestal lang een schijnaanpassing geweest om nog aan de eisen van het werk te kunnen voldoen. Als er rust komt, wordt de echte schade pas zichtbaar.
De signalen die in een veel eerder stadium te zien zijn, zijn een stuk subtieler. Juist het leren herkennen hiervan is effectief. Omdat hierdoor een hoop ellende voorkomen kan worden. Voor de meeste mensen zijn signalen van het vroege stadium minder makkelijk te herkennen, bij zichzelf maar ook bij anderen. Daarom kan het handig zijn om de volgende signalen in ogenschouw te nemen, bij jezelf, je collega’s of medewerkers.
- Primaire reacties
- Leuke dingen laten vallen
- Steeds langere hersteltijd
Negatieve stress heeft een effect op onze sociale en empathische vermogens. Een van de effecten van overbelasting is meer kortaf zijn. Misschien merk je aan jezelf, een collega of medewerker dat je minder geduld hebt en sneller geïrriteerd raakt. Als hier een aanhoudende en stijgende lijn in zit, is het tijd om een goed naar de situatie te kijken.
Veel mensen hebben de neiging om bij hoge eisen uit de omgeving alle zeilen bij te zetten. Dat is mooi, het maakt dat iemand gedreven is en doelen kan behalen. Helaas zorgt het ervoor dat veerkracht versterkende onderdelen van het leven, zoals bewegen, muziek, sport, samen met anderen zijn er onder kunnen leiden. Iemand die steeds meer van zijn ontspanning gaat laten vallen – terwijl hij of zij dat liever niet zou willen – loopt het risico op meer negatieve stress en uiteindelijk verzuim.
Hersteltijd wordt langer. Wanneer de belasting hetzelfde blijft en het herstel wordt langer, dan weet je dat er sprake is van een stijgende overbelasting. Doordat iemand niet voldoende kan herstellen van zijn of haar stressoren, kost het steeds meer tijd om te herstellen. Dit is een hele belangrijke en duidelijke indicator. Je kunt hem voor jezelf nagaan: duurde het eerder een half uurtje om te herstellen van bijvoorbeeld een zware werkdag, en duurt dat inmiddels twee of drie uur? Dan is het tijd om eens goed naar je situatie te kijken. Bij sommige mensen duurt het zo lang dat er nog geen herstel is op het moment dat de volgende werkdag of volgende stressor in de privésfeer zich aandient. Dan stapelt de negatieve stress zich op en ligt verzuim op de loer.
Bij al deze signalen is het van belang om te beseffen dat het vooral gaat om een verschil tussen iemands normale toestand en de periode van overbelasting.
In de FOCUS op veerkracht programma’s leer ik zorgmedewerkers en leidinggevenden om deze signalen van stress in een eerder stadium te herkennen. Eerder herkennen en bespreekbaar maken zorgt er voor dat je overbelasting voor kunt zijn. Dit zorgt er voor dat druk minder snel stress wordt en stress niet tot verzuim leidt.